Küresel deniz seviyesi son 4 bin yılın rekor hızında yükseliyor
Deniz seviyesindeki yükseliş, 1900’den bu yana yılda ortalama 1,51 milimetre ile son dört bin yılın en yüksek oranına ulaştı.
Bilim insanlarının ABD, Çin ve Birleşik Krallık’tan katılımıyla hazırlanan ve ‘Nature’ dergisinde yayımlanan yeni bir araştırmaya göre, dünya genelinde deniz seviyesi 1900 yılından 2020’ye kadar yılda ortalama 1,51 milimetre yükselerek son dört bin yılın en hızlı artışını kaydetti.
Uzmanlar, bu hızlanmanın başlıca nedenleri arasında okyanus sularının ısınması ve dağlardaki buzulların yanı sıra Grönland ve Antarktika’daki buz örtüsünün erimesini gösterdi. Buna ek olarak, tektonik hareketler ve büyük kentlerin akarsu deltalarındaki zeminin inşa faaliyetleriyle çökmesi de bölgesel seviyede deniz yükselmesine ya da düşüşüne yol açabiliyor.
Araştırmada, 1990-2020 arasında yıllık ortalama artış hızının 1,51 milimetre olduğu belirtilirken; bu rakamın 3.000 yıl önce 0,4 mm ve 19. yüzyıl başında sadece 0,1 mm olduğu tespit edildi. Sanayi Devrimi sonrası ise artış yeniden belirginleşerek ikinci yarıda yılda 0,76 mm’ye ulaştı. Son buzul çağının kapanışı olan yaklaşık 11.700-8.200 yıl önce ise deniz seviyesi yılda ortalama 10,7 milimetre yükselmişti, ancak sonraki binyıllarda bu hız ciddi şekilde yavaşlamıştı.
Çalışmada, sıcak hava dalgalarının etkisini gösteren 2024 yazında Spitzbergen’de altı hafta süren aşırı sıcaklar sonucu 50 gigaton buzulun eridiği ve bu durumun deniz seviyesini artırdığı belirtildi. Antarktika’daki buz, okyanus ve ekosistemde meydana gelen ve potansiyel olarak geri dönüşü olmayan değişimlerin, gelecek nesiller için felaket sonuçlar doğurabileceği ifade edildi.
Bilim insanları, doğal arşiv olarak eski mercan resifleri ve mangrov ormanlarından yararlanarak deniz seviyesi değişimlerini modelledi. Araştırma, mevcut hızlanmanın insan kaynaklı küresel ısınmayla doğrudan ilişkili olduğunu gösteriyor.
