Devlet, Avrupa Birliği’ndeki en düşük istihdam oranlarından biriyle mücadele ederken, aynı zamanda ciddi işgücü sıkıntıları yaşıyor. Bu hafta Yüksek İstihdam Konseyi tarafından yayınlanan yıllık işgücü piyasası raporu, Belçika’nın istihdam oranının (2023’te %72,1), Avrupa ortalaması olan %75,3’ün gerisinde kaldığını vurguluyor. Rapora göre, Belçika’daki işsizlerin %42,1’i bir yıldan uzun süredir işsiz. Bu oran Almanya’da %33,6, Fransa’da %29,5 ve Hollanda’da %18 olarak kaydedildi.
Belçika İstihdam Uzmanlar Konseyi, Devletin farklı bölgelerinde çalışan insan sayısındaki “açık” farkı da vurguluyor. Flanders sürekli olarak Valonya ve Brüksel’den daha iyi performans sergiliyor. Flanders’taki istihdam oranı %76,8 iken, diğer iki bölgede bu oran %10 puandan daha fazla düşük. 2023 yılında Flanders’taki işsizlik oranı %3,3, Valonya’da %8,2 ve Brüksel’de %10,7 olarak gerçekleşti.
Düşük İstihdam, Çok Sayıda Açık İş
Göreceli olarak düşük istihdam oranına rağmen, Belçika işgücü sıkıntıları yaşıyor. İşe alım zorlukları en çok Flanders’ta belirgin. Ulusal olarak iş ilanı oranı 2024’ün ilk çeyreğinde %4,4 seviyesinde kaldı (yaklaşık 185.000 açık pozisyon). Flanders’taki iş ilanı oranı yılın ilk çeyreğinde %4,8 iken, Brüksel’de %4 ve Valonya’da %3,6 olarak kaydedildi.
Doluluk oranının düşük olması genellikle işgücü piyasasına katılımın düşük olmasına bağlanabilir. Ancak konsey uzmanları, Belçika’nın çalışan nüfusunun yaşlandığını ve emeklilik (veya erken emeklilik) yaşına yaklaşan işçilerin oranının arttığını belirtiyor.
Raporda ayrıca, işverenlerin ihtiyaç duydukları beceriler ile aday profilleri arasında uyumsuzluklar nedeniyle işe alımda zorluk yaşadıkları belirtiliyor. Sorunu daha da karmaşık hale getiren bir diğer unsur ise, nispeten az sayıda işsizin iş bulmak için dil sınırını aşmasıdır (bölgesel kamu istihdam hizmetlerinin çabalarına rağmen).
Krizlere Karşı Dayanıklı Belçika İşgücü Piyasası
Konsey uzmanları, Belçika’nın işgücü piyasasının pandemi ve enflasyon gibi krizler karşısında “dayanıklı” olduğunu belirtiyor. 2021 ve 2022 yılları arasında net iş yaratımı “benzeri görülmemiş seviyelere” ulaşarak 100.000 yeni rol oluşturuldu. 2023 yılında ise ülke genelinde net iş yaratımı tarihi ortalama olan yaklaşık 43.000’e geri döndü.
Ancak, güçlü büyümeye rağmen, düşük işgücü piyasası katılımı Belçika’nın “ana zayıflığı” olarak kalmaya devam ediyor. Raporda, Belçika’nın ekonomisinin gelişmesi ve ülkenin yaşlanan nüfusunun maliyetlerini karşılaması için istihdam oranını artırmasının “zorunlu” olduğu belirtiliyor.
Belçika’nın Federal Yaşlanma Komitesi, ülkenin yaşlanan nüfusu ile ilgili maliyetlerin (emeklilik ve sağlık harcamalarındaki artış gibi) 2050 yılına kadar “özellikle yüksek” olacağını belirtmişti.
Katılım oranları, özellikle “savunmasız gruplar” (düşük niteliklere sahip kişiler, Avrupa dışı kökenliler, 25 yaş altı gençler ve 60 yaş ve üzerindekiler) arasında çok düşük olduğundan, istihdam konseyi bu grupların işgücü piyasasına entegrasyonunun Belçika ekonomisi ve bölgesel işgücü piyasaları için “büyük bir zorluk” olmaya devam ettiğini belirtiyor.
‘Sınırsız’ İşsizlik Yardımları ile Mücadele
Raporun birçok önerisi arasında uzmanlar konseyi, yeni hükümetin Belçika’nın işsizlik yardımlarının süresini “iyileştirebileceğini” ve çalışmayan ya da artık iş aramayan kişilerin bu yardımlara bağımlı olmaması gerektiğini belirtiyor.
OECD’nin 2020 raporunda da belirtildiği gibi, Belçika’nın işsizlik yardımları sistemi son yıllarda “yoğun bir politika tartışmasının konusu haline gelmiştir”. İşsizlik dönemlerinde gelir kayıplarına karşı iyi bir koruma sağlarken, işsizlik süresince güçlü çalışma teşviklerini sürdürme yeteneği konusunda “endişeler” yaratmıştır.
Ayrıca, Belçika, işsizler için belirli bir süre sınırı ve gelir testi sonrasında sınırsız destek sunan tek OECD ülkesidir. Belçika’da işsiz kalanlar, ilk başta önceki gelirlerinin %65’ine hak kazanırlar ve bu şu anda aylık 3,365.16 €’luk üst sınırla sınırlıdır.
Zamanla, işsizlik yardımları kademeli olarak azalır ve önceki kazançlarla bağlantısı kesilir; dört yıl sonra işsizlik yardımı alanlar aile durumlarına bağlı olarak üç asgari sabit orandan birine yerleştirilir. Belçika’nın Ulusal İstihdam Ofisi, haftanın altı günü günlük ödenek ödemeleri yapar (Pazar günleri hariç).
Sabit oranlar otomatik endeksleme ile değişime tabi olabilir ancak şu anda: aile sorumlulukları olan birlikte yaşayanlar için günlük 66,89 €, bekarlar için günlük 54,21 € ve aile sorumlulukları olmayan birlikte yaşayanlar için günlük 28,13 €’dur.
Belçika’da işsizlik yardımları için belirli bir son tarih yoktur ve bu durum Fransa (yaşa bağlı olarak maksimum 18 ila 27 ay), Almanya (en fazla 12 ay veya daha yaşlılar için 24 aya kadar sunulur), Hollanda (maksimum 24 ay süresi) ve Lüksemburg (24 aylık bir dönemde sadece 365 güne kadar sunulur) gibi komşu ülkelerle tezat oluşturur.
Yüksek İstihdam Konseyi, Belçika işsizlik sisteminin iş arayanlar için bir gelir garantisi sağlamak üzere bir sigorta sistemi olduğunu belirtti, “yardım sistemi” olmadığını vurguladı. Ancak, işsizlik yardımlarının süresine ilişkin herhangi bir reformun “etkilenenler için yoksulluk riskini artırmaması gerektiğini” de uyardı.
Diğer Öneriler
Konsey ayrıca, sosyal refah desteklerinin kazançları aşması durumunda insanların ücretli işlere başlamasını caydıran istihdam tuzaklarının kapatılması gerektiğini söyledi.
Rapor ayrıca Belçika’da ücret endekslemesinin istihdam üzerindeki olası etkilerini de vurguladı. Şirketlerin enflasyon dönemlerinde daha yüksek ücretler ödemek zorunda kaldıkları için, toplam çalışan sayısını azaltmaya çalışmaları ya da Belçika’ya yatırım yapmaktan kaçınmaları daha olasıdır.
Konsey, bu durumun ücret, çalışma süresi ve çalışma koşulları konularında sektör bazlı müzakerelerin “önemini” vurguladığını, ancak tek tip ulusal ücret standardının müzakerelerin kapsamını sınırladığını ekledi.
