Belçika Federal İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Enstitüsü (FIRM), ülkenin hukuk devletinin sistematik bir tehdit altında olduğu konusunda uyarıda bulundu. Çarşamba günü yayımlanan raporda, özellikle sığınma ve gözaltı davalarında hükümetin mahkeme kararlarını tekrar tekrar uygulamamasının demokratik güvenilirliği ve adalet sistemine olan kamu güvenini sarstığı belirtildi.
FIRM raporuna göre, 2021 yılından bu yana Belçika makamları, sığınmacılar için uygun barınma sağlanmasına dair 10 binden fazla mahkeme kararını görmezden geldi. “Uluslararası koruma hakkı bulunan binlerce kişi, bağlayıcı yargı kararlarına rağmen sokaklarda kalmaya devam ediyor,” diyen Enstitü, bu durumu “insan hakları yükümlülüklerinin yapısal ihlali” olarak tanımladı.
Sorun, son dönemde Sığınma ve Göç Bakanı Anneleen Van Bossuyt’un kimi yargı kararlarını bilerek uygulamama yönündeki açıklamalarıyla büyüdü. Bu tutum, 2023’te Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından da kınandı.
Raporda ayrıca, kapasitesi 11 bin olan Belçika cezaevlerinde 13 binden fazla tutuklunun bulunduğu, cezaevlerindeki aşırı doluluğun arttığı ve devlete bunun yerine cezaevlerine girişi sınırlayacak alternatifler sunması çağrısı yapıldı. Kronik yetersiz finansmanın, hukuk devletinin temelini aşındırdığı vurgulandı.
Belçika hükümetinin, bağımsız bir idari mahkeme olan Yabancılar Hukuku Davaları Konseyi’ni yeni bir federal göç idaresiyle birleştirme planı da eleştirildi. Bu değişiklikle hâkimlerin yenilenebilir beş yıllık sürelerle atanmasının, yargı bağımsızlığına zarar vereceği ve kuvvetler ayrılığını zayıflatacağı endişesi dile getirildi. Ayrıca, polisin yetkilerinin belediyelere devredilmesi ve protestoların yerel idari kararlarla yasaklanmasının, ceza hukukunun usuli güvencelerinden yoksun olduğuna dikkat çekildi.
Sekiz ana sorun alanı belirlenen raporda, kurumların hesap verebilirliğini yeniden sağlamak için 30’dan fazla öneri sunuldu. Enstitü, “Hukuk devletini korumak ve güçlendirmek sürekli bir dikkat gerektirir” diyerek Belçika’daki siyasi liderleri Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne uymaya ve mahkeme kararlarını istisnasız uygulamaya çağırdı.
