Yeni Kaledonya Kongresi üyesi Sakilia: Ada’daki krizin sorumlusu Fransa devleti
Fransa'nın Hint-Pasifik'teki kolonisi Yeni Kaledonya, son dönemde yerli halk ile Fransız hükümeti arasında yaşanan gerilimlerle gündeme geliyor. Yeni Kaledonya Kongresi üyesi Marine-Line Sakilia, Fransız hükümetinin yerli halkın seçimlerdeki etkisini azaltmayı hedefleyen reform çabalarının, adadaki mevcut krizi tetiklediğini belirtiyor.
Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi Partisi’nden (FLNKS) Sakilia, bu krizin kökenleri ve mevcut durumu hakkında önemli açıklamalarda bulundu.
Tartışmalı Anayasal Değişiklik
Fransız hükümetinin yerel halkın rızasını almadan tartışmalı bir anayasal değişiklik reformunu hayata geçirme çabası, Yeni Kaledonya’da ciddi tepkilere neden oldu. Sakilia, bu girişimin bağımsızlık yanlıları ve karşıtlarını harekete geçirdiğini ve Fransız devletinin bu durumdan sorumlu olduğunu vurguladı. Yerli halkın, seçimlerdeki nüfuzunu azaltacak bu girişime karşı çıkmasının son derece doğal olduğunu belirten Sakilia, Fransız yönetiminin inatçılığının adayı kaosa sürüklediğini ifade etti. “Ada’daki krizin sorumlusu Fransa devleti.” dedi.
Güvenlik Güçlerinin Baskısı ve Artan Şiddet
Fransa’nın bağımsızlık yanlılarını güç kullanarak bastırmaya çalıştığını dile getiren Sakilia, 19 yaşındaki silahsız bir gencin güvenlik güçleri tarafından öldürüldüğünü aktardı. Güvenlik güçlerinin orantısız ve provokatif baskısına tepki gösteren Sakilia, polisin mahallelere girerek sis ve ses bombası kullandığını ve bu müdahalelerin adadaki kaosu artırdığını belirtti. Sakilia ayrıca, yerli halk Kanaklara yönelik “son derece ırkçı” ifadelerin yaygınlaşmasını da kınadı.
3. Bağımsızlık Referandumuna İtiraz
Bağımsızlık yanlısı FLNKS’in anayasal reform tasarısını reddettiğini belirten Sakilia, Ada’da yapılan 3. bağımsızlık referandumunun sonuçlarına da itiraz etti. 2021’de Kovid-19 salgını döneminde gerçekleştirilen bu referanduma bağımsızlık yanlılarının katılmadığını ve nüfusun yüzde 53’ünün sandığa gitmediğini ifade etti. Seçim döneminde salgın nedeniyle yaklaşık 300 kişinin hayatını kaybettiğini belirten Sakilia, ölüleri için yerel ritüellerin yapılması ve yas süreci nedeniyle hükümetten seçimlerin ertelenmesini istediklerini ancak bu taleplerinin karşılanmadığını söyledi.
Noumea ve Matignon Anlaşmalarına Aykırılık
Sakilia, Fransız yönetiminin bu reform girişiminin 1998’de bağımsızlık yanlıları ile imzalanan Noumea ve Matignon anlaşmalarına aykırı olduğunu belirtti. Reformun, Yeni Kaledonya’nın yerli halkı Kanakları kendi topraklarında azınlık durumuna düşüreceğini ifade etti.
Artan Ölümler ve Şiddet Olayları
Noumea Savcılığının açıklamasına göre, 48 yaşında bir kişi polis kurşunuyla öldürüldü. Savcılık, gözaltına alınan polis hakkında kasten adam öldürme suçlamasıyla soruşturma açıldığını bildirdi. Ada’da 13 Mayıs’tan bu yana hayatını kaybedenlerin sayısı 7’ye çıktı. Şiddet olayları nedeniyle ticari uçuşlara kapatılan Noumea’daki havalimanı, 28 Mayıs’a kadar kapalı kalacak. Ayrıca, Yeni Kaledonya’ya bağlı Grande Terre’de 17 Haziran’a kadar eğitime ara verilecek. Fransız Yüksek Komiserliği, 24 Mayıs itibarıyla bağımsızlık yanlılarının kurduğu 100’den fazla barikatın kaldırıldığını ve olaylarla ilgili 350’den fazla kişinin gözaltına alındığını açıkladı.
Anayasal Reform Girişimine Tepki
Yeni Kaledonya’nın yerli halkı Kanaklar, Fransız hükümetinin anayasal reform girişimini 1988’de imzalanan Noumea Anlaşması’na aykırı buluyor. Hükümet, bu tasarıyla en az 10 yıldır adada yaşayan Fransızların yerel seçimlerde oy kullanmasının yolunu açmak istiyor. Yeni Kaledonya, 1998’de Noumea Anlaşması ile özerklik statüsü kazanmış ve anlaşmada yerli halkın kendi topraklarında azınlık statüsüne düşmesini önlemek için oy kullanma hakkı, 1998’den önce adada ikamet eden kişiler ve onların çocuklarıyla sınırlandırılmıştı. Ada’da 2018, 2020 ve 2021’de olmak üzere üç kez bağımsızlık için referandum yapılmış ve sandıktan “hayır” oyu çıkmıştı. Bağımsızlık yanlısı FLNKS, Fransa’nın seçimlere etkisini protesto amacıyla 2021’de yapılan referandumu boykot etmiş ve referandumun Kovid-19 salgını nedeniyle farklı bir tarihte yapılmasını istemişti.
Yeni Kaledonya’yı OHAL’e Götüren Süreç
Yeni Kaledonya’da Fransız hükümetinin yerel halkın gücünü kırmaya neden olacak anayasal reform girişimine karşı çıkan bağımsızlık yanlıları, 13 Mayıs’tan itibaren harekete geçmişti. Fransız hükümeti, başta başkent Noumea olmak üzere adanın çeşitli noktalarında şiddet olaylarının tırmanmasının ardından bölgeye polis ve jandarma sevk etmeye başlamıştı. Fransa Başbakanı Gabriel Attal, 15 Mayıs’ta sosyal medya platformu TikTok’un yasaklandığını ve adada olağanüstü hal ilan edildiğini duyurmuştu. Ada’da Fransız seçmenlerin sayısını artıracak anayasal reformun yürürlüğe girebilmesi için Fransız Parlamentosunun iki kanadının bir arada toplandığı Kongre’de kabul edilmesi gerekiyor.
