Gıda fiyatları yıl sonunda daha da artacak, küresel endişe büyüyor

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) yayımladığı son rapora göre, dünya genelinde temel gıda ürünlerinin ithalatı 2025 yılında 2,22 trilyon dolar seviyesine ulaşacak. Bu rakam, gıda ithalat harcamalarında kısa süreli bir düşüşün yaşandığı 2023’ün ardından arka arkaya ikinci yıl yükselişi işaret ediyor.

Raporda, gıda ithalat giderlerinin 2025’te neredeyse yüzde 8 artacağı belirtiliyor. Bu artışın başlıca nedenleri olarak, yüksek değerli ürünler olan kahve, kakao, çay ve baharatlardaki fiyat artışları gösteriliyor. Özellikle kahve ve kakaoda ithalat fiyatlarının ortalama yüzde 34,5 arttığı, buna karşın dünya genelinde talebin yüksek seyrettiği vurgulanıyor.

Rapora göre, değerli ürünlerdeki fiyat yükselişi, büyük üretici ülkelerde yaşanan elverişsiz hava koşullarıyla da ilgili. Örneğin, Brezilya, Endonezya ve Vietnam’daki kahve üretimiyle, Fildişi Sahili ve Gana’daki kakao üretimi olumsuz etkilendi. Ayrıca, 2025’te süt ürünleri ithalatının da yüzde 16,4 oranında artması bekleniyor. Buna gerekçe olarak artan talep, hava koşullarındaki dalgalanmalar ve üretim maliyetlerinin yükselmesi gösterilirken, bazı ülkelerdeki hayvansal hastalıklar da olumsuz etkiler arasında yer alıyor. Öte yandan, tahıl ve şeker fiyatlarındaki düşüş, küresel ithalat harcamalarını kısmen dengeleyici rol oynuyor.

Düşük gelirli ülkelerin gıda ithalat harcamalarının 2024’e oranla yüzde 0,2 azalarak “hafif bir gerileme” göstereceği, Sahra Altı Afrika’da ise “küçük bir artış” bekleniyor. Ancak, en az gelişmiş ülkelerde özellikle yağ ve içecek ithalatı için ciddi harcama artışları yaşanıyor. FAO, yakın gelecekte kahve ve kakao fiyatlarının ve lojistik maliyetlerin düşebileceğini öngörse de, hava koşulları, jeopolitik belirsizlikler ve ekonomik zorlukların ithalat maliyetlerinde risk oluşturmaya devam edeceğini belirtiyor.

Önümüzdeki sezon için FAO, dünya genelinde tahıl hasadının bol olacağını ve bunun pazarı rahatlatabileceğini aktarıyor. Özellikle buğday ve pirinç talebinde artış beklenirken, soya üretiminin Arjantin, Hindistan, Ukrayna ve ABD’de düşmesi nedeniyle bitkisel yağ tüketiminin üretimi geçeceği açıklanıyor.

FAO Başekonomisti Maximo Torero, “Küresel gıda üretiminde yaşanan toparlanma, piyasa istikrarı açısından önemli bir dönüm noktası. Ancak aşırı hava olayları ve kırılgan ticaret ilişkileri gibi riskler sürüyor. Bu faktörler, küresel gıda arz ve talebini hızla değiştirebilir” dedi. Raporda ayrıca, küresel gübre talebinin 2024/25 sezonunda arttığı ve fiyatlarında 2022’nin zirvesinin gerisinde kalsa da, halen 2024’ten yüksek olduğu bildirildi.